Het zijn voor mij de dagen die door de jaren heen steeds zijn veranderd. Dagen van traditie, van gezelligheid. Maar ook van ergernissen en verplichtingen.
Wanneer ik terug kijk door de jaren die achter me liggen dan zie ik die veranderingen. En ondanks dat niet elke kerst me bracht waar ik op hoopte, ben ik blij met elke kerst die ik heb kunnen vieren.
Laat ik gewoon eens beginnen met wat ik me kan herinneren. En dan begin ik natuurlijk thuis. Nee, niet thuis nu. Niet mijn eigen gezin. Nee, de kerst vroeger, toen ik als kleine jongen thuis woonde. Want uiteindelijk ligt daar de grootste basis voor hoe ik kerst nu beleef.
Ik kan niet zeggen dat er een jaar is geweest die erboven uit sprong. Een jaar dat er iets gebeurde wat zo bijzonder was dat het me voor altijd bij is gebleven. Wat dat betreft was elke kerst eigenlijk hetzelfde. Maar daardoor niet minder mooi. En dan waren er voor mij drie dingen die me bij zijn gebleven en die nog steeds invloed hebben op mijn huidige kerstdagen.
Als eerste is dat de kerststal. Ik kan het mis hebben, maar in mijn beleving stond hij altijd onder de boom. Wanneer de boom stond werd door mijn ouders de stal geplaatst. Werden stuk voor stuk alle beeldjes erin gezet. Van de herders met hun kudde schapen tot de os en de ezel. De 3 wijzen uit het oosten naast de stal, want die kwamen pas later op kraamvisite met hun weinig kindvriendelijke cadeautjes. En dan natuurlijk Jozef en Maria. Alle beeldjes op hun eigen plek. Maar er was één beeldje die niet altijd door mijn ouders in de stal werd gezet. Dat deden mijn zus en ik om het jaar. En dat was het belangrijkste beeldje. Die ene waar de hele kerst om draait. Het kindeke Jezus.
Het volgende wat ik nog steeds met me meedraag is het geloof. In mijn jonge jaren kwamen we regelmatig in de kerk. Door de jaren heen is dat afgenomen. Maar voor kerst sloegen we zelden over. Of het nu de kinder mis, de nachtmis of kindje wiegen was, voordat de kerst begon kwamen wij in de kerk. Bij ons in Voorburg was de kerk eigenlijk maar een lelijk vierkant ding. Niet te vergelijken met kerken gebouwd met grote zuilen en mooie bogen. En toch had onze kerk iets. Of eigenlijk iemand. Want wij hadden pastoor Kramer. Een oudere pastoor wiens ogen iets uitpuilde, zo slecht zag dat hij met een bril, een loep en een heel groot lettertype de teksten moest lezen. Wat de kerk aan uitstraling miste, dat maakte hij meer dan goed. Hij droeg voor mij de mis niet voor, hij liet mij de mis beleven. En die beleving ben ik hem nog steeds dankbaar voor.
Tot slot zijn daar dan nog de kerstdagen thuis. Wanneer de kerstfilms op tv kwamen en we deze tezamen keken. Het kerstdiner wat, net als nu, net even iets luxer was dan normaal. Van gourmet tot aan de konijn met abrikozen gevuld met jam welke ik een paar keer uit het kookboek vandaan heb klaargemaakt. Maar het mooiste wat er in mijn geheugen staat is de bandrecorder. Wanneer ik nu mijn ogen sluit hoor ik nog steeds het doffe, soms krakende geluid van de kerstmuziek die hij voortbracht. Wanneer ik nu een cd opzet, spotify open of een usb-stick aansluit, dan hoor ik de mooie klanken. Elke noot klinkt helder als glas. Elke oneffenheid is weggepoetst. Maar niets haalt het bij dat doffe, soms krakende geluid van de kerstmuziek die via de bandrecorder werd gespeeld.
Zo verstreken de jaren en komt er een moment dat je uit huis gaat. Een eigen stekkie. Op eigen benen staan. In de eerste jaren probeer je alles hetzelfde te houden als vroeger. Maar al snel blijkt dat dat niet werkt. Ik moest op zoek naar mijn eigen kersttradities en gebruiken. Maar hoe kan je dat gevoel vinden als je met kerst niet thuis bent? Want in de eerste jaren zaten we steevast één dag met mijn toenmalige schoonfamilie bij elkaar. En dan wil je voor je gevoel niet je eigen ouders overslaan. En zo werd kerst meer een verplichting. Ook al was dat misschien niet zo, het voelde zo voor mij. En wanneer je met meerdere verschillende huishoudens bij elkaar gaat zitten. Wanneer een ieder een net iets ander idee heeft van een gezamenlijk kerstfeest, dan kan je erop wachten dat er ergens een bommetje barst. Vrede op aarde, maar niet bij ons aan het kerstdiner.
En zo werd de kerst langzaam een bron van ergernis en verplichtingen voor mij. Na jaren kwam het dat ik weer vrijgezel werd. En het eerste jaar dat de kerst weer kwam heb ik met alles willen breken. Twee dagen thuis op de bank. Joggingbroek en fleece-trui aan en elke foute kerstfilm kijken. Mijn nichtje vond dat haar oom Frank niet alleen mocht zijn met kerst en zo kwam het dat op eerste kerstdag mijn ouders, mijn zus, neef en nichtjes onaangekondigd voor de deur stonden. Allen in joggingbroek en fleece-trui. Het lijkt zo simpel, maar voor het eerst sinds jaren voelde ik weer iets wat op kerst moest lijken zoals ik dat graag wil voelen.
In de jaren daarna ben ik gaan beseffen dat ik kerst gewoon thuis moet vieren. En wat ooit als verplichting was gaan voelen werd weer traditie. Op kerstavond ga ik nog steeds naar de kerk. Niet omdat ik zo gelovig ben, maar omdat het er voor mij gewoon bij hoort om in de sfeer te komen voor de dagen erna. En het is dan ook traditie voor mij geworden om dat te doen met de mensen die mij leerde wat kerst is. Met mijn ouders.
Ik ben ook niet verplicht om naar mijn schoonouders te gaan, en juist daarom hebben we ze dit jaar uitgenodigd om te komen. Niet omdat het hoort of moet, maar omdat het kan.
En zo is mijn kerst ontstaan. Onze eigen tradities en ons eigen gevoel. Een mengeling van vroeger en nu. Want de kerststal die ik hier heb staan is er één die al jaren in de familie is. Beelden die versleten zijn, opnieuw gelijmd zelfs. En daarmee is dat al een stukje gevoel wat ik elk jaar heel voorzichtig neerzet. Alle beeldjes zorgvuldig op hun eigen plaats. De herders en de schapen, de wijzen, de os, de ezel, Jozef en Maria. Allen op dat ene beeldje na. Want die mag ik van mezelf nooit zelf in de stal zetten. Dat hoort gewoon niet. Nee, dat ene beeldje wordt geplaatst door iemand die zo diep in mijn hart zit dat het woordje liefde al tekort schiet om dat te beschrijven. De afgelopen jaren mocht mijn eee lief dit doen. En dit jaar heeft mijn kleine Knabbel voor het eerst het kindeke Jezus in de stal gezet.
En ik weet dat mijn kerst in de komende jaren nog zal veranderen. En ik hoop dat er jaren ver van hier een jongen zal schrijven dat zijn kerstgevoel, de waardering en de basis voor zijn eigen kerst is begonnen in een huisje in Borculo. Bij zijn moeder en bij mij.
Het heeft even geduurd totdat ik het ware gevoel heb gevonden. Een gevoel wat er altijd al was, diep weggestopt om het te beschermen tegen een wereld die steeds harder wordt. Waar oplossingen steeds vaker bestaan uit one-liners die zo makkelijk op de social media worden gegooid. Waar veel wordt gezegd hoe het zou moeten. En wanneer je het daar niet mee eens bent je niet moet opkijken van de harde reacties die daar weer op volgen. Mensen die uit angst voor dreigende agressie zelf veranderen in de agressor.
En nu weet ik dat juist dat weggestopte gevoel de enigste manier is om me te weren tegen dit alles.
Ik hoop dat een ieder die dit leest vandaag of morgen even een minuutje voor zichzelf neemt. Even nadenkt waar zijn of haar gevoel van kerst vandaan komt. En wat de waarde is die je daaraan kan geven. Even dat besef, even dat ene momentje van bezinning en daarna....
Dan wens ik een ieder de mooiste kerst die hij of zij zich maar kan wensen en alvast de beste wensen voor 2016
